Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων προειδοποιεί ότι τα κρούσματα της «Όμικρον» θα αυξηθούν κατακόρυφα τις επόμενες εβδομάδες και ότι θα φέρει επιπλέον νοσηλείες, εισαγωγές σε μονάδες εντατικής θεραπείας και απώλεια ζωών. Αυτό καταλαβαίνουμε όλοι τι σημαίνει για τη χώρα μας, με ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας ήδη ταλαιπωρημένο και ελλειμματικό, τις ΜΕΘ στα όρια του εμφράγματος και πλήθος διασωληνωμένων εκτός ΜΕΘ.
Οι ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, εν όψει των εορτών και του κινδύνου υπερμετάδοσης του ιού, αυστηροποιούν τα ταξιδιωτικά μέτρα και πρωτόκολλα λειτουργίας της αγοράς.
Όλα δείχνουν ότι η ανάκαμψη που εμφάνισε το προηγούμενο διάστημα ο τουρισμός μας ήταν ιδιαίτερα εύθραυστη. Το πρόβλημα διογκώνεται για το χειμερινό τουρισμό μας, που δεν καταφέρνει να ανοίξει ουσιαστικά για δεύτερη συνεχή χρονιά τα καταλύματα δωδεκάμηνης λειτουργίας και για τις επιχειρήσεις που συνδέονται με συνέδρια και εκδηλώσεις, που έχουν υποστεί καίριο πλήγμα.
Παραμένει διαχρονικό το αίτημα της συνέχισης της στοχευμένης στήριξης των τουριστικών επιχειρήσεων, όπως και της επίλυσης των θεμάτων των εργαζομένων στον επισιτισμό και τουρισμό, που λόγω προβλημάτων στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ στερούνται επιδομάτων που δικαιούνται, αλλά και των νέων επιδοτούμενων εργαζόμενων στον κλάδο που αδυνατούν να λάβουν επίδομα ανεργίας λόγω ανέφικτων προϋποθέσεων. Είναι ζήτημα επιβίωσης και πρέπει να επιλυθεί. Δυστυχώς, η έξαρση της μετάλλαξης Όμικρον συνέπεσε με την καθυστερημένη έναρξη της καμπάνιας χειμερινού τουρισμού του Υπουργείου, καθιστώντας την στην ουσία ανίσχυρη.
Η κατάσταση είναι δύσκολη, κύριε Υπουργέ, και δεν βοηθούν ερασιτεχνισμοί, όπως αυτός που επέδειξε πριν λίγες μέρες η Κυβέρνησή σας, προκαλώντας την αγανάκτηση του τουριστικού κόσμου. Αναφέρομαι στη βιαστική ανακοίνωση για την προϋπόθεση επίδειξης αρνητικού μοριακού τεστ ελέγχου σαράντα οκτώ ωρών για την είσοδο των ταξιδιωτών στη χώρα, με έναρξη ισχύος την Κυριακή 19 Δεκεμβρίου, δίνοντας δηλαδή περιθώριο εβδομήντα δύο ωρών για την προσαρμογή τουριστικών επιχειρήσεων, όπως τουριστικά γραφεία και πρακτορεία. Την επόμενη μέρα κάνατε το PCR εβδομήντα δύο ωρών και ακόμα πιο ύστερα σκεφτήκατε και προσθέσατε τη δυνατότητα rapid test είκοσι τεσσάρων ωρών. Η προχειρότητά σας είναι παροιμιώδης και κοστίζει στον ελληνικό τουρισμό. Το έχετε ξανακάνει, εξάλλου, και με τις φόρμες εντοπισμού ταξιδιώτη, τα λεγόμενα PLF, με τα ανοιγοκλεισίματα των συνόρων και σε πολλές άλλες περιπτώσεις.
Σε σχέση με το νομοσχέδιο τώρα, όπως είπα και κατά τη συζήτηση στην αρμόδια Επιτροπή, το περιμέναμε πολύ καιρό. Παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο πριν ένα χρόνο, μπήκε στη διαβούλευση η οποία τελείωσε μέσα σε δεκαπέντε μέρες τον Ιούνιο του 2021 και κατατέθηκε στη Βουλή έξι μήνες μετά. Υπέστη αρκετές διαφοροποιήσεις, μετά από τις έντονες αντιδράσεις κυρίως για τα άρθρα που αφορούσαν τις ιαματικές πηγές, τα οποία προέβλεπαν ουσιαστικά την υφαρπαγή των ιαματικών πηγών των δήμων από το κράτος, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των ΟΤΑ, αλλά και για τα άρθρα που αφορούσαν την ίδρυση ανώνυμης εταιρείας «ΝΑΥΑΓΙΟ ΖΑΚΥΝΘΟΥ ΑΕ» για τη διαχείριση και αξιοποίηση της περιοχής Ναυαγίου της Ζακύνθου, όπου ισχυρή ήταν η αντίδραση των κατοίκων της περιοχής και της Εκκλησίας, ως έχοντες έννομο συμφέρον σε μία υπόθεση που έχει χαρακτηριστεί ως «σκάνδαλο». Γι’ αυτό, όμως, θα μιλήσω αναλυτικά κατά τον σχολιασμό της τροπολογίας που καταθέσατε.
Ξεκινώντας από το Πρώτο Μέρος του νομοσχεδίου και τις διατάξεις που προβλέπουν τον χαρακτηρισμό Πρότυπων Τουριστικών Προορισμών Ολοκληρωμένης Διαχείρισης και την ίδρυση δομών, όπως οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού, DMO’s και το Παρατηρητήριο Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης, θα ήθελα να πω τα εξής:
Ο θεσμός των DMOs για τη διαχείριση και την προώθηση τουριστικών προορισμών αποτελεί πρόταση και θέση του τομέα τουρισμού του κόμματός μας εδώ και χρόνια. Η ανάγκη διαχείρισης προορισμών είναι αναμφισβήτητη. Έχουμε περιπτώσεις, όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος, με έντονο πρόβλημα υπερτουρισμού, όπου η επισκεψιμότητα έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα όρια των αντοχών τους, τη στιγμή που άλλοι προορισμοί μαραζώνουν αναξιοποίητοι.
Ωστόσο, ο τρόπος που επιλέγει το Υπουργείο Τουρισμού να λειτουργήσουν τα DMOs διαφέρουν σε φιλοσοφία και σκεπτικό από το δικό μας μοντέλο ανάπτυξης, ενώ έχουμε διαφωνίες και ως προς τον τρόπο με τον οποίο γίνεται ο χαρακτηρισμός των Πρότυπων Τουριστικών Προορισμών Ολοκληρωμένης Διαχείρισης.
Πάγια διεκδίκηση του δικού μας χώρου αποτελεί η μέγιστη και συνταγματικώς δυνατή απόδοση αρμοδιοτήτων στους δήμους και στις περιφέρειες, με βάση τις αρχές της εγγύτητας και της επικουρικότητας, συνοδευόμενες από τους αναγκαίους πόρους, οικονομικούς, ανθρώπινου δυναμικού και λοιπών μέσων.
Θεωρούμε άκρως σημαντική τη παροχή δυνατότητας στους δήμους να διαχειρίζονται τον τουριστικό τους προορισμό, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό θα πρέπει να γίνεται μέσα από έναν οργανισμό, μία ανώνυμη εταιρεία για παράδειγμα, τον οποίο θα ελέγχει ο δήμος κατά πλειοψηφία, αλλά θα μπορούν να συμμετάσχουν και άλλοι τουριστικοί φορείς, όπως ενώσεις ξενοδόχων, πρακτόρων κλπ. Έτσι μεγιστοποιείται και το όφελος για την τοπική κοινωνία.
Έχουμε βασικές ενστάσεις ως προς το συγκεντρωτικό μοντέλο ανάπτυξης που υιοθετείται από το Υπουργείο σας, με τις δαιδαλώδεις διαδικασίες και εγκρίσεις, που το πιθανότερο είναι να το καταστήσουν δυσλειτουργικό. Η λειτουργία αναπτυξιακών οργανισμών και εταιρειών των δήμων με τη διαστρεβλωμένη μορφή που λειτουργούν σήμερα, μας βρίσκει κάθετα αντίθετους.
Επιπλέον, οι αναπτυξιακές έχουν πολλές και σύνθετες αρμοδιότητες, ενώ πολλές φορές είναι υποστελεχωμένες και χωρίς πόρους. Οπότε, η ενασχόλησή τους με το αντικείμενο θα είναι ελλιπής.
Απαράδεκτη θεωρούμε την εξαίρεση από το σχέδιο νόμου της διάταξης που υπήρχε στη διαβούλευση που έδινε τη δυνατότητα στους δήμους κάτω από πενήντα χιλιάδες κατοίκους, που είναι η πλειονότητα των δήμων της χώρας, να δημιουργούν μονομετοχικές εταιρείες διαχείρισης των προορισμών, χωρίς ιδιαίτερες γραφειοκρατικές διατάξεις. Γιατί, κύριε Υπουργέ, αφαιρέσετε την εν λόγω διάταξη; Στοχεύετε μόνο στην περαιτέρω ανάπτυξη των μεγάλων και ήδη ανεπτυγμένων προορισμών;
Το κυριότερο όλων είναι, κύριε Υπουργέ, ότι στο νομοσχέδιό σας δεν προβλέπεται χρηματοδότηση για τις νέες δομές που δημιουργείτε. Συνεπώς, δεν εξασφαλίζετε την αποτελεσματικότητα και τη βιωσιμότητά τους. Είναι γνωστά σε όλους, εξάλλου, τα προβληματικά οικονομικά των δήμων.
Γενικότερα, εάν η πολυδιαφημισμένη από τη Νέα Δημοκρατία, αλλά ακόμα αγνοούμενη, μεταφορά αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ θα είναι τέτοιας φύσεως όπως βλέπουμε σε αυτές τις διατάξεις, τότε δημιουργείται μείζον ζήτημα. Είμαστε σκεπτικιστές ως προς την επιτυχία του εγχειρήματος, τόσο λόγω των διαδικασιών που ακολουθούνται, όσο και γιατί δεν ενισχύονται οι δήμοι και οι περιφέρειες, ώστε να αξιοποιήσουν το τουριστικό τους προϊόν προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, αν και είναι γεγονός ότι γνωρίζουν καλύτερα από την Κεντρική Διοίκηση πώς να το πράξουν.
Οι διατάξεις που αφορούν τους Πρότυπους Τουριστικούς Προορισμούς μας άφησαν με μια αίσθηση ασάφειας και πολλά ερωτηματικά, ως προς τις διαδικασίες, τα κριτήρια και τον τρόπο λειτουργίας. Πώς διασφαλίζεται με τόσο γενικά και ασαφή κριτήρια η ορθότητα εκτίμησης και του τελικού χαρακτηρισμού ενός προορισμού ως πρότυπου; Δεν μας είναι ξεκάθαρο. Και γιατί ο Υπουργός Τουρισμού ορίζεται ως ο απόλυτος κριτής για τον χαρακτηρισμό ενός προορισμού, υπερκεράζοντας ακόμα και τη Διεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασμού του Υπουργείου;
Πολύ φοβόμαστε, επίσης, ότι όσα προβλέπονται από το νόμο ως αρμοδιότητες ενός προορισμού χαρακτηρισμένου ως πρότυπου, δεν θα μπορέσουν να πραγματοποιηθούν. Κι αυτό, γιατί πουθενά μέσα στο σχέδιο νόμου δεν προβλέπεται χρηματοδότηση για τον DMO που διαχειρίζεται και προωθεί ένα τουριστικό προϊόν και προορισμό. Είναι ανώφελο να δημιουργούμε νέες δομές, των οποίων η βιωσιμότητα δεν εξασφαλίζεται.
Το ίδιο ισχύει και για τον πολύ σημαντικό θεσμό του Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης και στους δήμους, που αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού και παρακολούθησης προόδου του. Πώς θα καταφέρουν να λειτουργήσουν τέτοιες δομές χωρίς χρηματοδότηση;
Επίσης, ασαφής είναι και η σχέση που συνδέει τις τρεις προαναφερόμενες νέες δομές.
Σε σχέση με τις διατάξεις του δεύτερου μέρους του νομοσχεδίου που αφορούν την ίδρυση της εταιρείας «Ιαματικές Πηγές Α.Ε.», αν και βελτιωμένες σε σχέση με το αρχικό σχέδιο νόμου, εξακολουθούν να εμφανίζουν κενά και έλλειψη στρατηγικής για την αποτελεσματική ανάπτυξη του συνόλου των πηγών της χώρας.
Το κεντρικό ερώτημα είναι τι πάτε να δημιουργήσετε. Πάτε να δημιουργήσετε ένα αναπτυξιακό μοντέλο για ιαματικές πηγές δύο ταχυτήτων, αυτές που θα έχουν περιέλθει στις ΥΠΕ Α.Ε. και θα είναι ευνοημένες και τις άλλες που θα πασχίζουν με εμπόδια να αναπτυχθούν, επειδή αποφάσισαν να μείνουν εκτός; Και γιατί να απαιτείται, όπως ορίζεται στο Παράρτημα του νομοσχεδίου σας, έγκριση από την ΥΠΕ Α.Ε. της οικονομοτεχνικής μελέτης του επενδυτικού σχεδίου, στην περίπτωση των ιαματικών πηγών των οποίων η διαχείριση ανήκει στους ΟΤΑ; Δεν τίθεται θέμα αθέμιτου ανταγωνισμού, αν χρειάζεται να πάρεις έγκριση από τον ανταγωνιστή σου; Είμαστε ξεκάθαροι ότι σε αυτήν την περίπτωση, πρέπει να προβλέπεται απλή γνωστοποίηση στις ΥΠΕ Α.Ε.
Για να επιτευχθεί η ισόρροπη ανάπτυξη των πηγών, θεωρούμε ότι η Πολιτεία οφείλει να παράσχει πόρους και τεχνογνωσία στους δήμους που θα επιλέξουν να αξιοποιήσουν μόνοι τις πηγές τους κατά τον τρόπο που επιθυμούν, ώστε το όφελος να διαχέεται στις τοπικές κοινωνίες. Αυτή είναι η δική μας θέση. Εξάλλου δεν είναι παράδοξο από τη μία να δίνεις τη δυνατότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να αξιοποιεί τις πηγές της και από την άλλη να μην την εμπιστεύεσαι, λες και δεν υπάρχουν άξιοι και ικανοί στα ειδικά συμβούλια της αυτοδιοίκησης; Η κατάλληλη χρηματοδότηση είναι εκείνη που θα εξασφαλίσει ότι θα δημιουργηθούν πολλές βιώσιμες επιχειρήσεις και δεν θα δημιουργηθεί ολιγοπώλιο.
Τέλος, όπως ανέφεραν και οι αρμόδιοι φορείς, υπάρχουν περιπτώσεις που χρειάζεται να προχωρήσει άμεσα η διαδικασία παραχώρησης του αιγιαλού στους δήμους που διαθέτουν πηγές με αναβλύζοντα ύδατα στην θάλασσα, όπως Κορινθίου, Ζακύνθου, Θήρας, Ικαρίας, Ρόδου και Καλύμνου.
Τα υπόλοιπα άρθρα του νομοσχεδίου είναι κυρίως αναπτυξιακού χαρακτήρα –παραδείγματος χάρη, σήμα επισκέψιμης και προσβάσιμης εγκατάστασης για ζυθοποιεία, τυροκομεία, κλπ- που ενισχύουν τον θεματικό τουρισμό και στοχεύουν στην επιμήκυνση της σεζόν, διευκολύνουν και επιλύουν προβλήματα για τουριστικά καταλύματα, γραφεία, λεωφορεία, ξεναγούς, ασχολούνται με θέματα τουριστικής προβολής, θέματα προσωπικού του Υπουργείου Τουρισμού, περιέχουν ρυθμίσεις για την πανδημία και άλλα, με τα οποία σε γενικές γραμμές συμφωνούμε.
Καλό είναι να ληφθούν υπ’ όψιν και κάποιες παρατηρήσεις των φορέων.
Πριν σχολιάσω το περιεχόμενο της τροπολογίας, θα ήθελα να στηλιτεύσω την απαράδεκτη και εγκλωβιστική νομοθετική σας τακτική, χωρίς στοιχεία πολιτικού πολιτισμού και ηθικής που, δυστυχώς, τείνει να γίνει καθεστώς στα νομοθετήματά σας. Κατεβάζετε σε νομοσχέδια τροπολογίες με πολλά άρθρα, συνδυάζοντας μάλιστα θετικές με αρνητικές διατάξεις, με στόχο να αποσπάσετε εκβιαστικά τη θετική ψήφο της Αντιπολίτευσης, καθώς υπάρχει η δυνατότητα ψήφισης των άρθρων ξεχωριστά.
Έτσι κάνατε και αυτή τη φορά. Μόνο που τώρα ξεπεράσατε τον εαυτό σας και εφαρμόσατε την εξής πρωτοτυπία: Άγνωστο γιατί, εξαιρέσατε από το κατατεθειμένο νομοσχέδιο το άρθρο για την αξιοποίηση του Ναυαγίου της Ζακύνθου, το οποίο υπήρχε στο νομοσχέδιο της διαβούλευσης. Είπατε ότι είναι επείγον. Επιλέξατε να το φέρετε αιφνιδιαστικά με τη μορφή άρθρου σε τροπολογία. Τι ήταν αυτό που σας έκανε να φέρετε μέσα σε μια τροπολογία μια τόσο σημαντική ρύθμιση, που ήταν στο επίκεντρο του νομοσχεδίου της διαβούλευσης;
Μ’ αυτόν τον τρόπο αποκλείσατε, κύριε Υπουργέ, τη συζήτησή του από τις συνεδριάσεις της αρμόδιας Επιτροπής και δεν δώσατε τη δυνατότητα στους φορείς που έχουν άμεσο ενδιαφέρον, όπως ο Δήμος Ζακύνθου, η Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου και οι εκπρόσωποι των κατοίκων της εν λόγω περιοχής να τοποθετηθούν. Έχουμε γίνει αποδέκτες καταγγελιών από την Ιερά Μητρόπολη, το Ελληνοαμερικανικό Εθνικό Συμβούλιο και από κατοίκους των ορεινών κοινοτήτων σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς της περιοχής που συμπεριλαμβάνεται στις συντεταγμένες που δίνονται ως οριοθετημένη ζώνη αιγιαλού και παραλίας. Μιλούν, μάλιστα, για υφαρπαγή περιουσιών. Έχουμε διαβάσει πλείστα σχετικά δημοσιεύματα στον Τύπο. Ο Δήμαρχος Ζακύνθου μόλις χθες δημοσίευσε επιστολή, όπου έχει ενστάσεις γιατί ο Δήμος δεν συμπεριλαμβάνεται στη διαχείριση της περιοχής.
Όλα αυτά είναι γνωστά σε όλους, έχουν κοινοποιηθεί ακόμα και στον κύριο Πρωθυπουργό.
Πληροφορηθήκαμε, επίσης, ότι η Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου έχει καταθέσει αίτηση στην Κτηματική Υπηρεσία Ζακύνθου για επανακαθορισμό της οριογραμμής αιγιαλού στη θέση «ΝΑΥΑΓΙΟ Ζακύνθου», η οποία συνοδεύεται από τη σχετική πραγματογνωμοσύνη.
Καταθέτω στα Πρακτικά την προσφυγή της Ιεράς Μητροπόλεως.
Γίνεται κατανοητό ότι πρόκειται για ένα θέμα που εγείρει ζητήματα και προκαλεί αντιδράσεις και θα έπρεπε να περάσει από τη διαδικασία της ακρόασης φορέων.
Παρακάμπτοντας αυτή τη διαδικασία, κύριε Υπουργέ, εμπαίζετε και τους ίδιους τους Βουλευτές που συμμετέχουν σ’ αυτήν την Επιτροπή. Το Ναυάγιο της Ζακύνθου είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μνημεία διεθνώς, ένα σύγχρονο μνημείο και το δεύτερο πιο επισκέψιμο τουριστικό αξιοθέατο της χώρας μας. Με δεδομένο ότι έχει εκπέμψει σήμα κινδύνου από το 2016 και μάλιστα το 2018 συνέβη κατολίσθηση με τραυματισμό τουριστών στην παραλία, είμαστε απόλυτα σύμφωνοι ότι πρέπει να υπάρξει μέριμνα για την προστασία και τη συντήρησή του. Ωστόσο, αυτό πρέπει να γίνει χωρίς αστερίσκους και χωρίς σκοτεινά σημεία.
Αν υπήρχε δυνατότητα ψήφισης της τροπολογίας κατ’ άρθρο, σαφώς και θα ψηφίζαμε πολλά από τα υπόλοιπα άρθρα της τροπολογίας, όπως για τα ξενοδοχεία COVID ή τα άρθρα για την παράταση ισχύος των πιστωτικών σημειωμάτων, τα άρθρα για την ενίσχυση της Λουτρόπολης της Αιδηψού Ευβοίας, τα προγράμματα επαγγελματικής επιμόρφωσης και κατάρτισης. Δυστυχώς όμως, η πρακτική σας οδηγεί σε άλλους δρόμους, όχι σε δρόμους συναίνεσης και αποτελεσματικότητας, αλλά σε δρόμους κομματικού καιροσκοπισμού.
Ευχαριστώ πολύ.
